جایگاه صدا و سیما در ترویج فرهنگ عفاف و حجاب

اندیشکده رهیافت؛

جایگاه رسانه ملی

وضعیت عفاف و حجاب پس از انقلاب اسلامی در جامعه ایران فراز و فرودهایی داشته است. آن چه در سال‌های اخیر مشاهده شده است افول این فرهنگ و کاهش الزام درونی و بیرونی افراد به رعایت شاخص‌های عفاف و حجاب در سطح بینشی، گرایشی و کنشی است. یکی از علل و عوامل مؤثر در این زمینه وضعیت رسانه‌هاست. در میان رسانه‌های مختلف در کشور ما، رسانه ملی در نظام رسانه‌ای از جایگاه خاصی برخوردار است. خروجی تولیدات رسانه‌ای صدا و سیما از منظر ترویج فرهنگ حجاب و عفاف همچنان مورد انتقاد است.

صدا و سیما با توجه به جایگاهی که در نظام رسانه‌ای کشور داراست اگر نقش‌آفرینی مطلوب خود را داشته باشد می‌توان به جرأت ادّعا کرد که بیشترین اثر مثبت در راستای فرهنگ‌سازی اسلامی و رشد بینشی، نگرشی، کنشی و گرایشی را در کشور خواهد داشت. درباره‌ی وظایف و تأثیرات این سازمان در زمینه ترویج فرهنگ عفاف و حجاب، تنها به جملاتی از مقام معظّم رهبری در زمینه اعتلای فرهنگ جامعه بسنده می‌کنیم. چراکه این سخنان در شرح وظایف و میزان اهمّیت و اثرگذاری این سازمان در امور دینی و فرهنگی، حقّ مطلب را ادا نموده است.

تعلیم و نشر اسلام؛ هدف صدا و سیما

مقام معظّم رهبری بارها در بیانات خود به جایگاه و اهداف صدا و سیما در ترویج فرهنگ دینی در کشور پرداخته‌اند. ایشان در تبیین هدف و مأموریت ذاتی رسانه ملی می‌فرمایند: «اوّلاً باید روشن شود که هدف از وجود آن در نظام اسلامی چیست. آیا یک هدفی غیر از دلخوش کردن مردم دارد یا نه. اگر دارد، چیست؟ … در زمینه‌ی هدف‌ها به نظر ما صدا و سیما اصلاً برای سرگرمی نیست، بلکه وسیله‌ای است که این وسیله باید یک محتوایی را با یک هدف مشخّص به مخاطبان خود در جامعه منتقل کند. صدا و سیما در نظام جمهوری اسلامی اوّلین هدف و مقصدش، تعلیم و نشر اسلام است. اگر نشر و تعلیم اسلام به وسیله‌ی صدا و سیما در جامعه‌ی اسلامی انجام نگیرد، یقیناً جامعه اسلامی در راه رسیدن به هدف اصلی خود که اسلامی شدن است، مؤثّرترین ابزار را از دست داده است». از اینجا می‌توان کاملاً نگاه رهبری به صدا و سیما را متوجه شد که اولاً از نظر ایشان مؤثرترین ابزار رسانه‌ای در کشور رسانه ملی است و ثانیاً رسانه ملی باید ماهیتی کاملاً اسلامی و در جهت نشر تعالیم اسلامی داشته باشد.

رسانه ملی و مخاطب

رهبر فرزانه انقلاب در نسبت رسانه ملی و ارتقای فرهنگ جامعه می‌فرمایند: «صدا و سیما باید فرهنگ جامعه را اعتلا و رشد دهد و مردم را از حالت ساده‌اندیشی فکر بیرون آورد. معلومات و آگاهی‌های مردم را افزایش دهد، مردم را با زبان همه کس فهم از حالت عوامی و بی‌توجّهی خارج کند. باید مردمی که پای برنامه‌های رادیو و تلویزیون می‌نشینند، مثل آن کسانی که پای صحبت یک فرزانه، عالم و استادی می‌نشینند و استفاده می‌کنند و بعد از گذشت چند سال تبدیل به انسان‌های باسواد، آگاه و فرزانه می‌شوند، همین‌طور باید صدا و سیما مردم را به فرزانگان تبدیل کند، حالت نادانی، عوامی و بی‌توجّهی به اصول و معارف را به کلّی در مردم از بین ببرد و مردم را از نظر فرهنگی رشد و اعتلاء بخشد و فرهنگ‌های غلطی را که بر مردم تحمیل شده و به ذهنیت جامعه تزریق شده، از بین ببرد». از نظر رهبر حکیم انقلاب تاثیرگذاری بدون رشد درونی مخاطب نادرست است و هدف اصلی باید رشد معرفت و آگاهی مردم باشد.

رسانه ملی و تهاجم فرهنگی

ایشان در سخنانی دیگر، به تبیین ابعاد ورود رسانۀ ملی به ارزش‌های جامعه و موانع روبه‌روی آن، اشاره می‌کنند و می‌فرمایند: «در همۀ کشورها و برای همۀ ملت‌ها، دستگاه تبلیغاتی زبان آن ملت و زبان آن کشور و دولت است، اما به تناسب دو عامل، این اهمیت کم و زیاد می‌شود. این دو عامل یکی این است که ملتی یا نظامی چه‌قدر حرف برای گفتن دارد. عامل دیگر این است که یک ملت چه‌قدر مورد نقد و ایراد و تبلیغات خصمانه و تیرهای زهرآلود دشمنی به وسیلۀ رسانه‌های دیگر است». «حال، رسانۀ ملی ما در مقابل این تهاجم، در این جنگ بزرگ و البته نابرابر می‌خواهد وظایفش را انجام بدهد؛ چه کار باید بکند؟ شما ببینید چه‌قدر کار ما سنگین و حساس است. پُرتوقعی ما از شما ناشی از این است». دشمن شناسی یکی از مولفه های مهم بینش فکری رهبر معظم انقلاب است که آن را در نگاه ایشان به رسانه و فهم از جایگاه صدا و سیما ملاحظه می کنیم.

همانطور که از سخنان امام و رهبری به خوبی روشن شد، صدا و سیما تنها مسئول سرگرم کردن مردم نیست بلکه رسالت والایی در حوزه‌ی آموزش، تبلیغ و ترویج دین از جمله در زمینه فرهنگ‌سازی عفاف و حجاب در کشور دارد. بنابراین صدا و سیما بنگاه اقتصادی نیست تا بیش از هر برنامه‌ی دیگری مردم شاهد تبلیغات تلویزیونی کارخانجات، آن هم به سبک و سیاق غیر اسلامی و ایرانی باشند. امروز بعد از گذشت چند دهه از انقلاب اسلامی باید کارنامه‌ی صدا و سیما، از ارتقاء سطح بینشی و گرایشی زنان جامعه نسبت به عفاف و حجاب و فرهنگ غنیّ اسلامی و ایرانی در این زمینه حکایت کند، نه این که مردم را به مصرف گرایی و تجمّلات و رفاه طلبی و زندگی به سبک غیر اسلامی و ایرانی تشویق و ترغیب نماید.

منابع

https://www.leader.ir/fa

هسته رسانه و فضای مجازی اندیشکده