سعید منصوریان پژوهشگر حوزه تعاملات فرامنطقه در یادداشتی برای اندیشکده رهیافت نوشت:
صحنه جهانی شاهد نشانههای آشکار فرسایش در نظم لیبرال به رهبری غرب است. جنگ اوکراین، تشدید رقابتهای ژئوپلیتیک، قطبیشدن فزاینده درون جوامع غربی و افول نسبی قدرت نرم آمریکا، همگی از عمق یک «بحران مشروعیت» حکایت دارند. نظم موجود نه تنها در عمل با چالشهای فزایندهای مواجه است، بلکه در عرصه ایدهها نیز جذابیت و اتاق مانور گذشته خود را از دست داده است. در این میان، ایران میتواند از شرایط موجود استفاده کرده و گزینههای زیر را مورد توجه قرار دهد:
- فضای مانور دیپلماتیک: این بحران، فضای چندقطبی واقعیتری را شکل میدهد که در آن، بازیگران متوسط و منطقهای میتوانند نقشآفرینی خود را افزایش دهند. ایران میتواند با دیپلماسی فعال، اتحادها و شراکتهای غیرغربی خود را با قدرتهایی مانند روسیه، چین و بازیگران مؤثر منطقهای تعمیق بخشد.
- گفتمانسازی جایگزین: این زمانه، زمانه تقویت گفتمانهایی است که بر «حقوق ملتها»، «عدالت بینالمللی»، «مقابله با یکجانبهگرایی» و «تنوع تمدنی» تأکید دارند. ایران میتواند با ایفای نقش در نهادهای چندجانبه جهانی، به این گفتمانها جان تازهای ببخشد.
- افشای دوگانگیها: بحران کنونی، زمینه را برای افشای بیشتر دوگانگیهای سیاست خارجی غرب فراهم میکند. دیپلماسی عمومی هوشمند میتواند بر این تناقضات (مانند سکوت در برابر نقض حقوق بشر) متمرکز شود تا مشروعیت اخلاقی غرب را بیشتر زیر سؤال ببرد.
جهان در یک دوره گذار پرآشوب قرار دارد. نظم قدیم در حال زوال است و نظم جدیدی هنوز سر برنیاورده است. موفقیت در گرو درک عمیق تحولات جهانی، تدوین راهبرد کلان مبتنی بر منافع ملی و بکارگیری دیپلماسی هوشمند، چابک و چندلایه است که بتواند از شکافهای نظم موجود به نفع امنیت و رفاه ایران بهره برداری کند.
