قوانین حوزه حمایتی در نظام تأمین اجتماعی ایران ذیل سند کاهش فقر و هدفمندسازی یارانه‌ها

اندیشکده رهیافت؛

مطابق ماده 1 سند کاهش فقر و هدفمند کردن یارانه‌ها (مصوب 11/5/1384)، اصول حاکم بر برنامه‌های کاهش فقر به شرح زیر است‌:

• دسترسی همه افراد جامعه به حداقل نیازهای اساسی یک حق همگانی است و تأمین این حق بر عهده دولت است.
• در طراحی برنامه‌ها و سیاست‌های اقتصادی‌، علاوه بر اهداف تخصصی بخش‌ها، تأثیرات ناشی از اجرا بر رفاه آحاد کشور نیز مدنظر قرار گرفته و هزینه‌های جبرانی آثار سوء سیاست‌ها و برنامه‌های اقتصادی بر رفاه مردم از منابع اجرای همان سیاست‌ها و برنامه‌های اقتصادی تأمین می‌شود.
• به فقرا به عنوان افرادی نگریسته شود که باید در فرآیند فقرزدایی خودشان شرکت نمایند.
• اقدامات حمایتی با اولویت تحت پوشش قرار گرفتن محروم‌ترین افراد جامعه (از لحاظ شدت فقر) صورت می‌گیرد.
• به منظور توانمندسازی فقرا با هدف شرکت در فرآیند فعالیت‌های اقتصادی و کسب مشاغل پایدار، آموزش مهارت‌های شغلی متناسب با نیازهای بازار کار ارائه می‌شود.
• پیشگیری از ایجاد و بروز فقر و بهبود وضعیت زندگی گروه‌های محروم در اولویت است.

اقدامات ارایه‌شده در این خصوص‌، نخست باید برطرف کننده عوامل و زمینه‌هایی باشد که موجب ایجاد فقر می‌گردند و در مرحله بعد مساعدت مالی و فرهنگی و آموزش‌هایی را شامل می‌شود که منجر به ‌توانمندسازی افراد می‌گردند.

• جهت‌گیری برنامه‌های فقرزدایی به‌گونه‌ای است که منجر به خروج افراد دارای توانایی کار از پوشش خدمات حمایتی به پوشش بیمه‌های اجتماعی می‌شوند.
• پوشش‌های حمایتی فقرایی که توانایی کار و فعالیت دارند از نظر زمانی محدود و طی دوره حمایت‌، اقدامات لازم برای کسب مهارت‌های شغلی به صورت رایگان برای آن‌ها فراهم می‌گردد.

اهداف این سند ذیل ماده 3 عبارت‌اند از: استقرار عدالت اجتماعی‌، کاهش نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی‌، کاهش فاصله دهک‌های درآمدی و توزیع عادلانه درآمد در کشور، کاهش فقر و محرومیت‌، توانمندسازی فقرا و هدفمند کردن یارانه‌ها.

مطابق بند 1 ماده 2، از دیدگاه فقر درآمدی‌، فقیر به کسی گفته می‌شود که درآمد او از منابع مختلف برای تأمین تمام یا برخی از نیازهای ضروری شامل خوراک‌، پوشاک‌، مسکن‌، بهداشت و آموزش کفایت نکند. در این سند همانند آئین‌نامه چتر ایمنی رفاه اجتماعی، افراد از لحاظ فقر درآمدی‌ به دو گروه زیر خط فقر شدید (گرسنگی‌) و خط فقر مطلق تفکیک می‌شوند.

در سند کاهش فقر و هدفمندی یارانه‌ها، علاوه بر فقر درآمدی، فقر شدید و فقر مطلق، به «فقر قابلیتی» هم اشاره شده است. مطابق بند 4 ماده 2 این سند، «فقر قابلیتی» به‌معنای عدم دسترسی مردم به فرصت‌های برابری است که به آن‌ها امکان برخورداری از ارزش‌هایی همچون حضور فعال اجتماعی‌، آموزش‌، سلامت و طول عمر را می‌دهد.

هسته نظام تأمین اجتماعی اندیشکده