نگاهی به اهمیت تأمین اجتماعی در حوادث غیرمترقبه
زندگی همیشه با فرازونشیب‌های مختلفی روبه‌رو بوده است. آنچه برای هر انسانی در این فرازونشیب‌ها اهمیت دارد، برخورداری از امنیت نسبت به مخاطرات مختلفی است که با آن روبرو می‌شود. زلزله شدید اخیر با پیامدهای عجیب و تلفات زیادی که در ترکیه و سوریه به دنبال داشته است، بیش از پیش اهمیت برخورداری از امنیت خاطر نسبت به جبران این صدمات را برای خانواده‌هایی که جان و مال خویش را از دست داده‌اند، یادآور می‌شود.
اندیشکده رهیافت؛ زندگی همیشه با فرازونشیب‌های مختلفی روبرو بوده است. آنچه برای هر انسانی در این فرازونشیب‌ها اهمیت دارد، برخورداری از امنیت نسبت به مخاطرات مختلفی است که با آن روبرو می‌شود. زلزله شدید اخیر با پیامدهای عجیب و تلفات زیادی که در ترکیه و سوریه به دنبال داشته است، بیش از پیش اهمیت برخورداری از امنیت خاطر نسبت به جبران این صدمات را برای خانواده‌هایی که جان و مال خویش را از دست داده‌اند، یادآور می‌شود.
تأمین اجتماعی واژه‌ای آشنا برای پوشش مخاطرات مختلف زندگی است و کشورهای مختلف با به‌کارگیری راهبردهای مختلف در نظام تأمین اجتماعی سعی در پوشش مخاطرات گوناگون برای افراد جوامع خویش دارند. در این میان، راهبردهای مساعدتی یا حمایتی، راهبردهای بیمه‌ای و راهبردهای امدادی از راهبردهای رایج در پوشش مخاطرات گوناگون هستند.
راهبردهای بیمه‌ای به اشتغال افراد جامعه توجه داشته و نیروی شاغل جامعه را تحت پوشش قرار می‌دهد. این راهبرد بر مشارکت مالی بیمه‌شده (شاغل)، کارفرما و دولت استوار است (طالب، 1368: 33). راهبردهای حمایتی مبتنی بر تابعیت یا اقامت شهروندان به‌صورت همگانی است و شامل مساعدت و خدمات اجتماعی می‌شود. این نظام عمدتاً به اعتبارات دولتی (بودجه عمومی) وابسته است و کلیه اقشار آسیب‌پذیر اجتماعی را که به دلیل ناتوانی در کسب درآمد قادر به تأمین معیشت خود و خانواده نیستند، تحت پوشش قرار می‌دهد. راهبردهای امدادی شامل کمک‌های دولتی، مردمی و گاه بین‌المللی است که به‌طور مقطعی به آسیب‌دیدگان از حوادث و بلایای طبیعی و قهری مانند سیل، زلزله، آتش‌سوزی‌های وسیع و هم‌چنین بلایای غیرطبیعی همانند جنگ، انفجارهای شیمیایی و اسکان پناهندگان ارائه می‌شود (پناهی، 1385: 8-11).
در میان مخاطرات مختلف زندگی یکی از این مخاطرات، حوادث غیرمترقبه است. سیل، زلزله، طوفان و هر حادثه دیگری از این قبیل می‌تواند یک عمر زندگی فرد را نابود کند. از ویژگی‌های خاص حوادث غیرمترقبه، لزوم حمایت سریع از حادثه‌دیده است؛ چون چنین حوادثی عموماً آسیب جدی مالی یا جانی برای افراد ایجاد می‌کنند. بر همین اساس، در تأمین مالی و پشتیبانی از حادثه‌دیدگان این بلایا، علاوه بر دولت، مردم، نهادهای بین‌المللی و حتی کشورهای دیگر نیز مشارکت می‌کنند؛ در حالی که در حوزه حمایتی و بیمه‌ای عموماً مشارکت به درون خود کشور محدود می‌شود.
حوادثی که امروز سوریه و ترکیه در زلزله اخیر در حال عبور از آن هستند، بیش از هر چیز اهمیت مسئولیت متقابل انسانی، اجتماعی و همبستگی عمومی در پشتیبانی از مخاطرات را گوشزد می‌کند؛ همان اصلی که آموزه‌های اسلام تحت تکافل اجتماعی از آن یاد می‌کند. بدون شک در این حوادث و همه مخاطرات گوناگون دیگر، نه دولت‌ها و حکومت‌ها به تنهایی توان پشتیبانی را دارند و نه اگر هم می‌داشتند چنین کمکی مطلوب بود. آموزه‌های اسلامی با تأکید بر نقش و وظیفه مردم نسبت به نیازهای هم تحقق عدالت را با مشارکت خود مردم مطلوب می‌داند و این امر، راهبردی شگرف در تأمین اجتماعی است که ضمن تحکیم روحیه مسئولیت‌پذیری متقابل، تقویت‌کننده و از بین‌برنده شکاف‌های خودساخته انسانی و اجتماعی مبتنی بر شئون طبقاتی مختلف در اجتماعی است. اگر جامعه، همبسته و یکپارچه نشود، آسیب‌های اجتماعی، حقد و غضب‌ها جامعه را به تباهی خواهد کشاند و اگر تبعیض‌ها از بین برود و جامعه یکپارچه شود، آنجاست که رشد و تعالی محقق می‌شود و همه به حقوق عادلانه خویش خواهند رسید.
منابع:
- پناهی، بهرام (1385)، کارکردهای تأمین اجتماعی در ایران، تهران: مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی، چاپ اول
- طالب، مهدی (1368)، تأمین اجتماعی، بنیاد فرهنگی رضوی، چاپ اول
