روابط ایران و ونزوئلا در حوزۀ انرژی
یکی از مؤلفه‌های اقتصاد مقاومتی به‌عنوان الگویی الهام‌بخش از نظام اقتصادی اسلام که می‌تواند اقتصاد ایران را به سمت اهداف مدنظر راهبری کند، مؤلفۀ برون‌گرائی است. تأکید بر «افزایش قدرت مقاومت و کاهش آسیب‌پذیری اقتصاد کشور از طریق توسعۀ پیوندهای راهبردی و گسترش همکاری و مشارکت با کشورهای منطقه و جهان به‌ویژه همسایگان» (خامنه‌ای، ۱۳۹۲) یکی از بندهای ذکر شده در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی ابلاغی رهبر معظم انقلاب‌مدظله‌العالی است که در راستای همین مؤلفه مورد اشاره قرار گرفته است.
مقدمه
یکی از مؤلفه‌های اقتصاد مقاومتی به‌عنوان الگویی الهام‌بخش از نظام اقتصادی اسلام که می‌تواند اقتصاد ایران را به سمت اهداف مدنظر راهبری کند، مؤلفۀ برون‌گرائی است. تأکید بر «افزایش قدرت مقاومت و کاهش آسیب‌پذیری اقتصاد کشور از طریق توسعۀ پیوندهای راهبردی و گسترش همکاری و مشارکت با کشورهای منطقه و جهان به‌ویژه همسایگان» (خامنه‌ای، ۱۳۹۲) یکی از بندهای ذکر شده در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی ابلاغی رهبر معظم انقلاب‌مدظله‌العالی است که در راستای همین مؤلفه مورد اشاره قرار گرفته است. مطابق با این بند از سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، محدودکردن روابط اقتصادی بین‌المللی و ارتباط با چند کشور معدود نظیر کشورهای 1+5 شامل آمریکا، آلمان، انگلیس، فرانسه، روسیه و چین با این توجیه که این کشورها دارای بزرگ‌ترین اقتصادهای دنیا هستند، اقتصاد کشور را با آسیب‌ها و تکانه‌های اقتصادی نامطلوبی مواجه می‌سازد. صرف‌نظر از چین و روسیه که تعاملات مناسب و پایداری مبتنی بر منافع مشترک با جمهوری اسلامی ایران برقرار کرده‌اند، تجربۀ تاریخی اقتصاد ایران در تعامل با آمریکا و تروئیکای اروپایی گواه این مطلب است که رویکرد استکباری این کشورها همواره مانعی جدی در گشایش روابط اقتصادی میان جمهوری اسلامی ایران با این کشورها بوده و همواره با اعمال تحریم‌های مختلف اقتصادی شرایط را از مسیر طبیعی خود خارج کرده‌اند؛ لذا گسترش همکاری با کشورهای مختلف از جمله کشورهای همسایه و هم منفعت در سراسر دنیا می‌تواند ضمن خارج‌کردن عرصۀ روابط اقتصادی بین‌المللی کشور از انحصار نامطلوب چند کشور، مقاومت اقتصاد کشور را در برابر جنگ اقتصادی تمام‌عیار دشمنان، افزایش دهد. آمریکای لاتین یکی از مناطق مهم دنیا از حیث منابع طبیعی، انسانی و فرصت‌های اقتصادی در حوزه‌های مختلف محسوب می‌شود. کشور ونزوئلا به‌خصوص از دوران ریاست‌جمهوری هوگو چاوز و نیکلاس مادورو روابط خوبی با جمهوری اسلامی ایران داشته است. یکی از زمینه‌های همکاری دو کشور، حوزۀ اقتصاد و انرژی است که با تحریم دو کشور، بیش‌ازپیش موردتوجه قرار گرفته است. ایران و ونزوئلا در مجموع حدود ۴۰ درصد از ذخایر نفت جهان را در اختیار دارند؛ اما هر دو کشور با تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا علیه صنعت نفت روبه‌رو هستند.
با روی کار آمدن دولت سید ابراهیم رئیسی و توجه به سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، گسترش روابط اقتصادی با کشورهای مستقل، هم منفعت و همسایه در دستور کار قرار گرفته است. در همین راستا همکاری‌های نفتی جمهوری اسلامی ایران و ونزوئلا رونق بیشتری گرفته و این همکاری‌ها که از سال گذشته با امضای قرارداد اولیه برای توسعۀ پالایشگاه‌های این کشور با دانش فنی و تجهیزات ایرانی وارد مرحله‌ای تازه شد، با سفر سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری و هیئت همراه و امضای چند سند همکاری توسعه می‌یابد. در جدول ذیل به برخی از زمینه‌های همکاری دو کشور که مورد موافقت قرار گرفته است اشاره می‌گردد.
جدول شمارۀ ۱: تفاهمات و تعاملات اخیر دولت جمهوری اسلامی ایران و ونزوئلا در حوزۀ انرژی
| ردیف | عنوان |
| ۱ | قرارداد سوآپ میان نفت سنگین ونزوئلا و میعانات گازی ایران به‌منظور کاهش انباشت میعانات گازی ایران و امکان افزایش تولید گاز طبیعی و همچنین استفاده از میعانات گازی ایران جهت افزایش کیفیت نفت خام ونزوئلا |
| ۲ | افزایش ظرفیت پالایشی در پالایشگاه‌های موجود ونزوئلا با هدف بازارسازی مطلوب جهت فروش و صادرات میعانات گازی و نفت خام کشور |
| ۳ | قرارداد توسعۀ پایانه نفتی خوزه ونزوئلا |
| ۴ | تعمیرات اساسی و راه‌اندازی پالایشگاه‌های ازکارافتاده ونزوئلا توسط شرکت‌های ایرانی دانش‌بنیان |
| ۵ | قرارداد تعمیرات اساسی یکی از مجتمع‌های پتروشیمی (تولید آمونیاک) ونزوئلا به دست شرکت‌های ایرانی |
| ۶ | قرارداد نوسازی و روزآمدکردن ایستگاه‌ها و تأسیسات تقویت فشار و انتقال گاز در ونزوئلا از سوی شرکت‌های ایرانی |
منبع: (وزارت نفت، ۱۴۰۲)، (فارس ۱۴۰۰) و (فارس، ۱۴۰۲)
همچنین مذاکرات و توافقات دیگری نیز بین ایران و ونزوئلا درباره نوسازی پالایشگاه ۳۱۰ هزار بشکه‌ای کاردون، توسعۀ میادین نفتی و صادرات تجهیزات و غیره انجام شده است که تاکنون جزئیاتی از آن‌ها در فضای رسانه‌ای به‌صورت رسمی اعلام نشده است (فارس ۱۴۰۲).
مبتنی بر سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، جمهوری اسلامی ایران می‌تواند با ایجاد پیوندهای راهبردی در حوزۀ اقتصاد و انرژی با کشورهای دوست، هم منفعت و همسایه که طیف وسیعی از کشورها را شامل می‌شود، ضمن خنثی‌سازی تحریم‌ها و شکستن محاصرۀ اقتصادی کشور، اقتصاد داخلی را تقویت کرده و آن را از تکانه‌ها و آسیب‌های بیرونی حفظ کند. در همین راستا، پیگیری روابط راهبردی جمهوری اسلامی ایران و ونزوئلا در حوزۀ اقتصاد و انرژی دارای اهمیت بسیاری است که مورد تأکید دولت سیزدهم نیز قرار دارد؛ بنابراین با پیشرفت روزافزون و تحکیم روابط دو کشور در حوزه‌های مختلف از جمله اقتصاد و انرژی، موجبات تقویت جایگاه ایران در منطقۀ راهبردی آمریکای لاتین نیز فراهم می‌گردد.
منابع و مآخذ
- خامنه‌ای، سید علی (۱۳۹۲)، سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، مؤسسۀ پژوهشی – فرهنگی انقلاب اسلامی وابسته به پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سید علی خامنه‌ای (مدظله‌العالی)، ۲۹/۱۱/۱۳۹۲، قابل‌دستیابی در: khl.ink/f/25370
- فارس (۱۴۰۰)، صفر تا صد قرارداد نفتی ایران و ونزوئلا/ اتحاد استراتژیک برای خنثی‌سازی تحریم آمریکا، خبرگزاری فارس، قابل‌دستیابی در: fna.ir/6lho2
- وزارت نفت (۱۴۰۲)، گسترش همکاری‌های ایران و آمریکای لاتین در حوزه انرژی، پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نفت، قابل‌دستیابی در:mop.ir/s/I4
- فارس (۱۴۰۲)، جزئیات ۳ قرارداد ایران و ونزوئلا شامل بازسازی پتروشیمی فراسرزمینی و بندر خوزه، قابل‌دستیابی در: fna.ir/3d056u
هسته نفت و گاز اندیشکده
