عشق های دردآور

اندیشکده رهیافت؛

مقدمه

یکی از آسیب­های قطعی روابط آزاد پیش از ازدواج افسردگی است. این در حالی است که افراد تصور می­کنند با قرار گرفتن در رابطه عاطفی با جنس مخالف حال خوش­ تری خواهند داشت. به خصوص اینکه این روابط تنگناهای ازدواج را ندارد مثلاً نیاز نیست در جایگاه همسری همیشه در خدمت فرد مقابل باشند و مسئولیت­های زندگی را نسبت به او بپذیرند اما در عین حال می­توانند لذت­های کافی را از رابطه ببرند. در ادامه این موضوع از منظر آسیب­ هایی که تحت عنوان عشق دردآور برای دختران ایجاد می­کند مورد بررسی قرار خواهیم داد.

مفهومی به نام تعارض[1]

عشق دردآور یک رابطه­ ی عاطفی بسیار تعارض برانگیز است؛ بنابراین بهتر است جهت روشن شدن هر چه بیشتر مسئله­ ی عشق­ های دردآور مفهوم تعارض از دریچه مبانی روانشناختی مورد بحث قرار گیرد.

اگر مسئله­ ی عشق­ های دردآور را از منظر تعارض­ برانگیز بودن آن مورد توجه قرار دهیم شکل مسئله قابل فهم­ تر خواهد شد؛ زیرا یکی از جدی­ترین موضوعاتی که افراد به سبب آن به روانشناسان، مشاوران و به طور کل متخصصان بهداشت روان مراجعه می­کنند به این دلیل است که دچار تعارض شده است. تعارض اصولاً در سه حالت اتفاق می­افتد. 1. مطلوب-مطلوب، 2. نامطلوب-مطلوب و 3. نامطلوب-نامطلوب.

تعارض در حالت اول میان دو انتخاب مطلوب است. مانند انتخاب بین اینکه دو فرصت شغلی با امتیازات و مزایای برابر سر راه انسان قرار گیرد. در حالت دوم که راحت­ ترین شکل تعارض است انتخاب میان یک امر مطلوب و نامطلوب است. مانند فرصت شغلی مناسب را انتخاب کنم یا اینکه در منزل بیکار بنشینم. در مرحله­ ی بعدی انتخاب میان دو امر نامطلوب است. مانند اینکه فردی باشد به یک مهمانی دعوت شده و در آن مهمانی غذایی آماده گردیده که باب میل این فرد نیست. از یک طرف نمی­تواند این غذا را بخورد و از طرفی دیگر احساس می­کند غذا نخوردن او میزبان را ناراحت خواهد کرد.

عشق­های دردآور به مثابه یک تعارض عمیق

نکته­ ای که در ارتباط با عشق­های دردآور می­توان بدان اشاره نمود این است که اولاً تعارض برانگیز است. اما گاهی انسان در موقعیت تعارض برانگیزی قرار می­گیرد که هر دو وضوح دارند و انتخاب میان یکی آسان­تر است؛ این در حالی است که در وضعیت عشق­های دردآور فرد نمی­داند کدام یک مثبت است و کدام یک منفی. بنابراین غیر تعارض برانگیز بودن موقعیت، دارای ابهام بودن دو وضعیت احتمالی است. دو وضعیت احتمالی یعنی اینکه آیا ماندن در رابطه برای او مفید خواهد بود یا بر هم زدن آن.

روابط دردآور

پس از اینکه فضای بحث با مقدمه­ های فوق ترسیم شد می­توان با وضوح بیشتری مسئله­ی عشق­های دردآور را ترسیم نمود. مسئله بدین شکل است که یک دختر و یک پسر وارد ارتباط عاطفی دوستانه می­شوند. چنانچه این رابطه به قول خودشان جدی باشد و پس از مدت کوتاهی قطع نشود، احساس نزدیکی بیشتری طرفین نسبت به هم خواهند کرد. صرف نظر از اینکه تلقی هر یک از آنان از رابطه با هم چیست و چه نگاه متفاوتی نسبت به آن دارند[2] با پیش رفتن رابطه به لحاظ زمانی افراد خصوصیات بیشتری از خود بروز می­دهند و طبعاً احساس صمیمیت بیشتری با هم خواهند نمود. در چنین موقعیتی رفتارهای تصنعی احتمالی کنار می­رود و افراد خود واقعی خویش را بیشتر نشان می­دهند. در این راستا ملاحظه می­شود که گاهی پسر رفتارهای پرخاشگرانه و غیرمعقول از خود بروز می­دهد­. در ابتدا این رفتارها توسط دختر طبیعی انگاشته می­شود و برای آن توجیهی می ­آورد. مانند اینکه «خود من هم اخلاقم خوب نیست» و یا اینکه حسن تعبیر می­کند مثلاً «اتفاقاً نشان می­دهد چقدر غیرتی است». اما رفته رفته رفتارهای پرخاشگرانه پسر بیشتر می­شود و با رفتارهایی چون سرکوب، سرزنش، فریاد و کتک زدن خود را نشان می­دهد. در این هنگام آن دختر به رغم اینکه می­داند این پسر، بدرفتار است به دلیل اینکه به او وابسته شده ارتباط را رها نمی­کند و اگر هم تصمیم به ترک و قطع رابطه بگیرد می­بیند با برخوردهای مظلوم­ نمایانه توسط پسر مواجه می­شود. مانند اینکه «اگر تو بروی من خودکشی می­کنم» و یا اینکه گاهی دختر مورد تهدید آبرویی و جانی قرار می­گیرد. در نهایت حتی اگر فرد به این نتیجه برسد که این رابطه را ادامه دهد، رابطه با فرد مزبور برای او سرشار از تنش، احساسات منفی و اضطراب است. وضعیتی که از یک طرف احساس وابستگی شدیدی وجود دارد. از طرفی دیگر ماندن در رابطه برای فرد آزاردهنده است. این وضعیت تعارض ­برانگیزی است که در سطور مزبور بدان اشاره گردید. این نکته در ارتباط با دختران حایز اهمیت که بدانیم دختران در رابطه احساس سرمایه­ گذاری عاطفی می­کنند و تصور می­کنند این سرمایه­ گذاری کل زندگی آنان را در بر می­گیرد.

در این شرایط دختر احساس می­کند ادامه زندگی برای او بدون آن پسر فراهم نیست و تصور می­کند امکان ندارد پسر دیگری پیدا شود که او را آن قدر دوست بدارد. این در حالی است که این تصوری واهی است و توجه نمی­شود اصولاً قرارگیری مرد و زن در کنار هم مؤانست­ زا است و این احساس علاقه می­تواند با هر فرد دیگری از جنس مخالف محقق شود. اما درگیری شدید فرد با احساسات و هیجانات خود و مجموعه­ ای ملاحظات همچون اینکه با ماندن در رابطه با شریک عاطفی خود دارد ترحم می­کند و چنانچه این کار را انجام ندهد مورد عقوبت الهی قرار خواهد گرفت. بنابراین در رابطه می­ماند و حتی حاضر می­شود امتیازات بیشتری به شریک عاطفی خود بدهد. یعنی اینکه به او اجازه رابطه­ ی عمیق ­تر و ورود به حریم خصوصی­اش را بدهد.

اما با توجه به اینکه برای یک دختر رابطه­ ی جنسی یک شروع جدی­تر برای رابطه تلقی می­شود، برای پسر به معنای پایان رابطه است. یعنی اینکه دیگر در این رابطه بهانه­ ای برای ماندن و چیزی برای تلاش کردن وجود ندارد؛ لذا این رابطه به سردی می­گراید و عموماً توسط پسران ترک می­شود.

در این شرایط مضاف بر اینکه دختر احساس می­کند نگهداری و پایان یافتن این ارتباط تحت اراده او انجام نگرفته، احساس خسران مفرطی خواهد نمود از این که تمام ظرفیت­ها و ظرافت­های وجودی خود را صرف این رابطه نموده بود ولی به نتیجه­ی مطلوب دست نیافت. بدین صورت که تصور می­کند تمام وقتی را که صرف این پسر کرده بود هیچ دستاوردی برای آینده­ ی او ایجاد نکرد ولی او تمام احساسات و پاکدامنی خود را معطوف و مصروف کسی کرد که هیچ تصمیم جدی برای ماندن و به نتیجه رساندن رابطه نداشت.

جمع­ بندی و نتیجه گیری

همان طور که در این بحث روشن شد روابط عاطفی بدون ازدواج عبور از مسیری بسیار پرریسک و خطر است. هر چند مواردی وجود دارد که این روابط به ازدواج ختم شده­ اند. اما باید به این نکته توجه نمود آیا این ازدواج از مسیر امن و کم­ خطری طی شده است یا از مسیری پر از خطرات مرگبار. همچنین آیا با صرف منتهی شدن یک رابطه به ازدواج مسئله­ ی مورد نظر حل خواهد شد یا اینکه پس از ازدواج تمامی اتفاقات قبل از آن بزرگنمایی می­شود؟ به عبارتی باید ارزیابی نمود روابط عاطفی پیش از ازدواج چه میزان می­تواند تضمین نماید که به رابطه­ ی بعد از ازدواج آسیبی نمی­زند؟ در حالی که ممکن است بعد از ازدواج در حکم ذره­ بینی برای تمامی اتفاقات پیش­ آمده قبل از ازدواج عمل کند و رضایت از زندگی را تحت الشعاع قرار بدهد.

[1] Conflict

[2] چرا که همین نگاه خود تاثیر زیادی در آسیب­های این روابط ایجاد می­کند.

هسته تحکیم خانواده و جمعیت اندیشکده