گزینه های سیاست خارجی ایران در برابر تحریم های جدید آمریکا

اندیشکده رهیافت؛

در طول سالیان پس از پیروزی انقلاب اسلامی تحریم­ های متعدد و متنوعی بر جمهوری اسلامی ایران تحمیل شده است. بخش زیادی از این تحریم ­ها توسط ایالات متحده آمریکا وضع و اجرا شده که این امر، ریشه در تخاصم تاریخی آمریکا نسبت به ایران دارد. آنچه در این زمینه اهمیت دارد، بهره­ گیری حداکثری از گزینه ­هایی در سیاست خارجی است که بتواند آثار این تحریم ­ها را به حداقل رسانده و ایران را در برابر آن ­ها ایمن کند.

طی روزهای اخیر (۶ اسفند ۱۴۰۳) وزارت خزانه ­داری آمریکا اعلام کرده است که دفتر کنترل دارایی های خارجی وزارت خزانه داری (OFAC) و وزارت امور خارجه آمریکا، تحریم هایی را علیه بیش از ۳۰ شخص و کشتی در حوزه های متعدد به دلیل نقش آنها در واسطه گری  فروش و حمل و نقل فرآورده های نفتی ایران وضع کردند. اسکات بسنت، وزیر خزانه داری آمریکا در این زمینه اظهار می کند: ایران برای تسهیل فروش نفت و تأمین مالی فعالیت های بی ثبات کننده خود، به شبکه پنهانی از کشتی ها و دلالان متکی است. آمریکا از تمام ابزارهای در اختیار خود برای هدف قرار دادن تمام بخش های زنجیره تأمین نفت ایران استفاده خواهد کرد و هر کسی که با نفت ایران معامله می کند، خود را در معرض خطر تحریم های قابل توجهی قرار می دهد (خبرگزاری ایرنا به نشانی www.irna.ir، تحریم­ های جدید نفتی آمریکا علیه ایران به عنوان بخشی از کارزار فشار حداکثری، مورخ 6/12/1403).

اولین گزینه در سیاست خارجی ایران بهره ­گیری از ظرفیت سازمان­ هایی مانند بریکس و شانگهای است. ویژگی این سازمان ­ها امکان توسعه روابط با تعداد قابل توجهی از کشورها است که می ­تواند در حاشیه برگزاری اجلاس رسمی صورت پذیرد. مزیت دیگر این سازمان­ ها امکان ایجاد ائتلاف و اتحاد در سطوح مختلف و پیرامون موضوعات متنوع با تأکید بر موضوعات اقتصادی است. اتحادها ابزاری هستند که برای مقابله با تهدیدات خارجی به وجود آمده و توزیع توانایی­ های نسبی را میان دولت ­ها دربردارند. این اتحادها در بسیاری از موارد به صورت یک سازوکار تعادل ­بخش و موازنه ­­دهنده عمل می ­کند (قوام، 1370: 340 و 341).

گزینه دیگری که در سیاست خارجی اهمیت دارد؛ استفاده از ظرفیت دیپلماسی اقتصادی با کشورهایی است که تمایل به همکاری با ایران دارند. به عنوان مثال می ­توان به اعلام آمادگی آفریقای جنوبی در زمینه توسعه همکاری های تجاری، نظامی و هسته ای با ایران اشاره کرد (خبرگزاری ایسنا به نشانی www.isna.ir، آمادگی آفریقای جنوبی برای همکاری هسته ­ای با ایران و روسیه، مورخ 29/11/1403). اگرچه آمریکا در این زمینه از اهرم های فشار جهت محدودکردن مناسبات اقتصادی ایران با سایر کشورها استفاده می کند؛ اما می توان با ایجاد ارزش افزوده و مزیت نسبی از یکسو و بهره­ گیری از ابزارهای متنوع برای ایجاد امنیت در برابر تهدیدات آمریکا از سویی دیگر، منافع ملی و مخصوصاً منافع اقتصادی را بدست آورد.

منابع:

1. خبرگزاری ایرنا به نشانی irna.ir، تحریم­ های جدید نفتی آمریکا علیه ایران به عنوان بخشی از کارزار فشار حداکثری، کد خبر: 85761357، مورخ 6/12/1403.
2. قوام، سید عبدالعلی. (1370)، اصول سیاست خارجی و سیاست بین­ الملل، تهران: انتشارات سمت، چاپ بیست و سوم، 1397.
3. خبرگزاری ایسنا به نشانی isna.ir، آمادگی آفریقای جنوبی برای همکاری هسته ­ای با ایران و روسیه، کد خبر: 1403112921853، مورخ 29/11/1403.

هسته فرهنگ و مشارکت سیاسی اندیشکده