تاکتیک در برابر تیک تاک

اندیشکده رهیافت؛ موضوع ممنوعیت تیک تاک در آمریکا، از موضوعات داغ این روزهای رسانه‌های خبری و اجتماعی است. شبکه‌ی اجتماعی تیک تاک، در رقابت با شبکه‌های اجتماعی معروف در آمریکا توانسته محبوبیت خود را در میان جوانان و نوجوانان آمریکایی به دست آورد. آمارها حاکی از این است که از هر سه آمریکایی یک نفر در تیک تاک حضور دارد. در آمار جدید نزدیک به 150 میلیون کاربر آمریکایی در تیک تاک حاضر هستند. با این پیشرفت قابل توجه تیک تاک، اینکه آمریکا آن را با دلایلی چون تهدید امنیت ملی، دسترسی به اطلاعات شخصی و دخالت در انتخابات محکوم کرده است شاید تنها روایتی ساده‌انگارانه از ماجرای مقابله با تیک تاک باشد.

بحران برای هژمونی آمریکایی

آمریکا تاکنون با اعلام چند‌باره دلایل فیلترینگ تیک تاک نتوانسته سند معتبری برای اثبات اتهامات خود به شبکه اجتماعی تیک تاک ارائه کند. دسترسی به اطلاعات شخصی نه تنها اتهام محسوب نشده بلکه تمام شبکه‌های اجتماعی آمریکایی چون اینستاگرام، توییتر و فیسبوک نیز امکان دسترسی به اطلاعات شخصی کاربران خود را دارند. فیسبوک تاکنون چندبار به افشای اطلاعات کاربران خود محکوم شده است. امر دخالت در انتخابات توسط فیسبوک و توییتر در کشورهای مختلف حتی خود آمریکا نیز امری عادی شده است. پس چرا تیک تاک باید از جانب آمریکا خطر محسوب شود؟ به نظر می‌رسد موفقیت تیک تاک در داخل خود آمریکا، خارج از برنامه سلطه و قدرت آمریکایی بحران بسیار بزرگی برای هژمونی آن بوده است. اینکه آمریکا در داخل مرزهای خودش به پلتفرمی غیر آمریکایی ببازد؛ ضربه بسیار بزرگی بدان محسوب می‌شود.

رویای برتری

این جدال آمریکا با تیک تاک نیست که باید بدان پرداخته شود؛ بلکه علت اصلی ترس آمریکا از تیک تاک، از جنس سیاسی است. تیک تاک در اصل یکی از مهره‌های شطرنج بازی بین آمریکا و چین است. آمریکا با نگرانی آنکه در رقابت با چین در عرصه فناوری در حال باخت است به شدت دچار ترس و نگرانی شده است. اگر به جلسه بازخواست نمایندگان آمریکا از مدیرعامل تیک تاک دقت کنیم؛ دو مسئله مهم که تیک تاک را متهم می‌کند قابل توجه است. اولین و رایج‌ترین مسئله سلامت جوانان و نوجوانان آمریکایی است. اینکه شبکه‌های اجتماعی همگی به سلامت نه تنها جوانان و نوجوانان بلکه همه سنین و نه تنها آمریکایی‌ها بلکه تمام مردم آسیب وارد می‌کنند حرف جدیدی به نظر نمی‌رسد. اگر در ماجرای خانم مهسا امینی، حقوق بشر آمریکایی- اروپایی مدافع حقوق زنان بوده است؛ چرا ایجاد بات‌ها و فیک نیوز‌ها در شبکه‌های اجتماعی آمریکایی در ایران سلامت روحی و روانی شهروندان ایرانی را به خطر نمی‌اندازد!؟ اگر مسئله، سلامت روحی و جسمی است این نه تنها تیک تاک، بلکه  همه پلتفرم‌های آمریکایی را و نه تنها آمریکایی‌ها بلکه همه کشور‌ها را شامل می‌شود. آمریکا با آنکه در مقام باخت بوده است؛ با طرح بهانه سلامتی شهروندانش، ناخواسته ملت و دولت خود را به زیرکی بر سایرین برتری بخشیده است. دولت آمریکا، حق بازخواست را به خود می‌دهد و ملتش را از سایر ملل جدا می‌داند.

هدف اصلی، برد بازی

مسئله بعدی که در جلسه تحریم تیک تاک، قابل فهم است؛ تاکید نه چندان زیاد نمایندگان به کمونیسم چینی است. اینکه استکبار لیبرال دموکراسی آمریکایی و متحدانش از جانب چین کمونیست در حال تهدید شدن است؛ می‌توان اذعان کرد که اصلی‌ترین عامل تحریم تیک تاک به شمار می‌رود. اصلی‌ترین خطر برای لیبرال دموکراسی آمریکایی، همین کمونیسم چین است. البته نه به مانند جنگ سرد آمریکا با شوروی، بلکه بازی اینبار بسیار شبیه است به دو جنگ بزرگ جهانی که دو گروه از متحدین در برابر هم قرار گرفته بودند. رقابت کنونی غرب و شرق در صفحه شطرنجی است که ذو ابعاد بوده است. مهره‌های شطرنج با ترکیبی از عرصه‌های رقابت، دولت‌های رقیب و کنش‌های چند وجهی بین دو طرف شرق و غرب آرایش گرفته­اند. من باب یک مصداق، چنانچه آمریکا خود مدعی است؛ در عرصه پلتفرم نه در مقابل چین، بلکه روسیه و ایران نیز احساس ترس و خطر می‌کند.

بنابراین، جبهه‌گیری اینبار غرب در برابر شرق، شاید گوشه‌ای از تغییر نظم جهانی است که رهبری بدان اشاره کردند.[1] در این وضعیت رخداده، حریف غربی متوسل به تاکتیک‌هایی شده است که اولاً در موضع دفاع هستند ثانیاً چون رطب خورده خود منع رطب نمی‌تواند بکند؛ پس ناچار است که یا به رقیب خود بازی بدهد یا اینکه زمین بازی را ترک کند. تاکنون توانسته بود که خود زمین بازی طراحی کند و یا زمین‌دار باشد؛ اما رفته رفته دیگر توان بازی را نیز از دست می‌دهد. جلسه بازخواست مدیرعامل تیک تاک به وضوح این وضعیت را نشان می‌دهد.

[1] بیانات در دیدار جمعی از دانشجویان، 06/02/1401