گزارش نشست «نقد و بررسی لایحه برنامه هفتم توسعه در حوزه سیاست خارجی (فصل 21)؛ با رویکرد اسلامی»
به گزارش اندیشکده رهیافت، در راستای نقد و بررسی لایحۀ برنامۀ هفتم توسعه، نشستی با حضور آقای دکتر حسین محمدی‌سیرت، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) و آقای سعید منصوریان، مسئول هسته تعاملات فرامنطقه‌ای اندیشکده رهیافت برگزار شد.
به گزارش اندیشکده رهیافت، در راستای نقد و بررسی لایحۀ برنامۀ هفتم توسعه، نشستی با حضور آقای دکتر حسین محمدی‌سیرت، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) و آقای سعید منصوریان، مسئول هسته تعاملات فرامنطقه‌ای اندیشکده رهیافت برگزار شد.
در این نشست ابتدا دکتر محمدی‌سیرت به ارائه نقطه‌نظرات و پیشنهادات خود در زمینه نقد و بررسی فصل 21 لایحه برنامه هفتم توسعه پرداخت. ایشان در ابتدا به این نکته اشاره کرد که با مطالعه بندهای مرتبط با سیاست خارجی و تقسیم‌بندی ذیل آن، این مسئله آشکار می‌شود که الگویی منسجم و مشخص در طراحی این فصل وجود ندارد. نقد اساسی دیگری که از سوی این استاد دانشگاه مطرح گردید، مفروض گرفتن یک ساختار کامل و مطلوب در سیاست خارجی و عدم توجه به ضعف‌های آن بود. وی در این زمینه به نقد ساختار جذب و گزینش در وزارت امور خارجه پرداخت.
دکتر محمدی‌سیرت معتقد است می‌توان از بیانات مقام معظم رهبری مخصوصاً در دیدار با دستگاه سیاست خارجی کشور نکاتی برجسته و کاربردی در سیاست‌گذاری و برنامه‌نویسی یافت. این در حالی است که برنامه هفتم در زمینه سیاست خارجی از مصادیق کاربردی و خردی که در بیانات رهبری مورد توجه قرار گرفته بهره‌ای نبرده است. به عنوان نمونه می‌توان به نظم نوین جهانی اشاره کرد که از سال 1400 مورد توجه ایشان بوده و در برنامه هفتم توسعه هیچ‌گونه جایگاهی ندارد. عدم توازن موضوعی در فصل 21 نیز نکته دیگری بود که از سوی دکتر محمدی‌سیرت بیان شد. ایشان با بیان این که اولاً لازم است بعضی موضوعات دیگر نظیر دیپلماسی فرهنگی نیز در این برنامه گنجانده شود و ثانیاً در بیان مصادیق حوزه‌های مختلف دیپلماسی لازم است توازن در حجم پرداختن به آن‌ها رعایت گردد، برنامه را مورد نقد قرار داد.
محورهای دیگری را که از سوی این عضو هیأت علمی بیان گردید می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
- مطرح نشدن ایده‌های سامان‌بخش در حوزه مقاومت
- غفلت از پرداختن به الگوی صدور انقلاب
- خلأ دیپلماسی حقوقی و حقوق بین‌الملل
- نگاه انفعالی و التماسی در بهره‌گیری از ظرفیت ایرانیان خارج از کشور
- بی‌توجهی به نشان‌سازی ملی
در ادامه جلسه آقای سعید منصوریان به نقد و ارزیابی فصل 21 لایحه برنامه هفتم توسعه پرداخت. وی در بحث خود نکات زیر را به عنوان انتقادات شکلی وارد بر برنامه مورد توجه قرار داد:
- کلی بودن: مواردی نظیر جریان‌های وحدت‌آفرین یا عبارت استکبار جهانی کلی بوده و لازم است به صورت جزئی‌تر مطرح شوند.
- زمان‌بندی: محتوای بخش دیپلماسی سیاسی نسبت به زمان حساسیت نداشته و می‌توان آن را برای سال‌های متمادی مورد توجه قرار داد. در حالی که لازم است با یک منطق زمانی برنامه پنج‌ساله کشور تدوین شود.
- فرایندی بودن: عبارت طراحی و اجرای اقدامات دیپلماتیک بدون توجه به فرایند و مراحل این اقدامات نقص داشته و از اصول برنامه‌نویسی در حوزه توسعه فاصله می‌گیرد.
- اولویت‌بندی: در مورد ب ماده 99 موضوعاتی بدون اولویت‌بندی مطرح شده که مجری را در مقام عمل دچار سردرگمی و حیرت می‌کند.
همچنین نکاتی را به عنوان نقدها و پیشنهادات محتوایی مطرح کرد:
- عدم اختصاص بخشی مجزا به دیپلماسی عمومی
- فنی نبودن عبارت دیپلماسی سیاسی و پیشنهاد عبارت دیپلماسی رسمی با تأکید بر روابط دوجانبه و چندجانبه
- تغییر عبارت مبارزه با استکبار جهانی به اصلاح ساختار تک‌قطبی و ناعادلانه نظام بین‌الملل با سه راهبرد مشخص:
- کاستن از نقش آمریکا و رژیم صهیونیستی در ائتلاف‌های منطقه جنوب غرب آسیا
- حرکت از نظام تک‌قطبی به سوی نظام چندقطبی با اقدامات دیپلماتیک و روابط متوازن
- شکل‌دهی به هم‌گرایی اقتصادی در راستای کاهش هژمونی آمریکا
- فقدان یک محور از سه محور نظم جدید در بیانات رهبری تحت عنوان انتقال قدرت سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و علمی از غرب به شرق
هسته تعاملات فرامنطقه‌ای اندیشکده
