ساعت قدیم یا ساعت جدید؟
در بسیاری از کشورهای مختلف دنیا، با شروع فصل بهار، ساعت‌ها یک ساعت به جلو کشیده می‌شود و در فصل پائیز یک ساعت به عقب برمی‌گردد. این اتفاقی بود که تا سال گذشته در کشور ما نیز اتفاق می‌افتاد، اما امسال، بر خلاف سال‌های قبل، ساعت رسمی کشور در طول سال تغییری نکرد. آیا اصلاً تغییر ساعت در طول سال عملی بی‌فایده بود؟
در بسیاری از کشورهای مختلف دنیا، با شروع فصل بهار، ساعت‌ها یک ساعت به جلو کشیده می‌شود و در فصل پائیز یک ساعت به عقب برمی‌گردد. این اتفاقی بود که تا سال گذشته در کشور ما نیز اتفاق می‌افتاد، اما امسال، بر خلاف سال‌های قبل، ساعت رسمی کشور در طول سال تغییری نکرد. آیا اصلاً تغییر ساعت در طول سال عملی بی‌فایده بود؟
مقدمه
ساعت به عنوان یک ابزار اصلی برای اندازه‌گیری زمان، در زندگی ما نقش مهمی دارد. قبل از انقلاب صنعتی، اندازه‌گیری زمان تأثیر چندانی بر کار و اقتصاد جوامع نداشت و افراد بیشتر با توجه به موقعیت خورشیدی و تغییرات آن در ساعت‌های مختلف سال، سبک زندگی خود را تنظیم می‌کردند. با تکامل فناوری و صنعت، نیاز به دقت در اندازه‌گیری زمان برای هماهنگی فعالیت‌ها و تولیدات بیشتر شدیداً افزایش یافت. در نتیجه، ساعت به یکی از ابزارهای اساسی برای مدیریت زمان و هماهنگی فعالیت‌های صنعتی تبدیل شد. در حال حاضر، ساعت به عنوان یکی از ابزارهای اساسی در زندگی روزمره ما حضور دارد و در تمامی صنایع، به‌ویژه صنایعی که به دقت زمان و هماهنگی کارها نیاز دارند، استفاده می‌شود.
تاریخچه
ایده تغییر ساعت رسمی اولین‌بار توسط «بنجامین فرانکلین[1]» در سال 1784 در مقاله‌ای با عنوان «پروژه‌ای برای کاهش هزینه‌های روشنایی[2]» مطرح شد. بعدها این ایده توسط «ویلیام ویلت[3]» در مقاله‌ای با عنوان «اتلاف روشنایی روز[4]» مورد حمایت قرار گرفت. همچنین لایحه تغییر ساعت در سال 1909 به پارلمان انگلستان ارائه شد. بدين ترتيب پس از جنگ جهاني اول بود كه كشورهايي مانند آلمان و اتريش، جهت محافظت از انرژي و سوخت موردنیاز براي توليد برق، رسماً شروع به جلو بردن ساعت خود کردند. ساير كشورها به‌سرعت از اين عمل پيروي كرده و كشورهاي بلژيك، دانمارك، فرانسه، ايتاليا، لوكزامبورگ، هلند، نروژ، پرتغال، سوئد و تركيه اقدام به تغيير ساعت رسمي نمودند.
دلایل تغییر ساعت
تغییر ساعت مزایا و معایبی بر مصرف انرژی و سبک زندگی افراد جامعه دارد:
- صرفه‌جویی در مصرف برق: مطالعات انجام شده نشان می‌دهد، صرفه‌جویی در روشنايي روز در زمستان و تابستان، می‌تواند مصرف برق زمان اوج را كاهش دهد. در طول ماه‌های تابستان، مصرف برق به ساعات با تقاضاي كمتر و ارزان‌تر صبح منتقل شده و مصرف انرژي را كم می‌کند. در واقع افراد از آنجایی که خود را با ساعت تطبیق می‌دهند، جلو کشیدن ساعت باعث می‌شود یک ساعت زودتر سرکار بروند و یک ساعت از طول روز بیشتر استفاده کنند؛ یک ساعت زودتر در شب بخوابند و یک ساعت کمتر انرژی مصرف کنند.
- صرفه‌جویی در مصرف نفت و سوخت‌های فسيلي: با مطالعه‌ای در كشور آمريكا در دهة 1970 آشكار شد كه اجراي این طرح معادل 10,000 بشكه نفت خام، صرفه‌جویی در روز را سبب شده است.
- كاهش سطوح مونو اکسید كربن: در پاييز و زمستان، با پديده وارونگي هوا مواجه می‌شویم. نور خورشيد می‌تواند CO حاصل را شكسته و تله‌های ايجاد شده توسط هواي سرد را از بين ببرد. بدين ترتيب با بهره‌گیری بيشتر از روشنايي روز و نور خورشيد، از غلظت آلاینده‌ها بدين شكل كم می‌شود. اين اثر، جداي از تأثيرات آلاینده‌هایی است كه از مصرف كمتر انرژي حاصل می‌شود.
- كاهش صدمات ترافيكي و مرگ‌ومیر ناشي از تصادفات: استفاده بهتر از نور روشنايي روز و تردد خودروها در اين فاصله و عدم انتقال ترددها به شب‌هنگام، باعث كاهش تصادفات و صدمات جاني و مالي مربوطه می‌شود.
- كاهش جرم و جنايت: به دليل تعطيل شدن و بازگشت به منزل در روشنايي روز، كشيدن ساعات به جلو و استفاده بهتر از روشنايي روز، باعث كاهش جرم و جنايت نيز می‌شود. جنیفر دولئاک و نیکلاس سندرز، دو اقتصاددان مطرح بر این باور هستند که با تغییر ساعت رسمی کشور، آمار دزدی‌ها در مجموع 7% کمتر می‌شود و این آمار در فصل بهار و با تغییر ساعت، در ساعات عصرگاهی 27% کاهش می‌یابد.
در مقابل عده‌ای بر این باورند که تغییر ساعت موجب سردرگمي و ناهماهنگي فراوان بين ساعات عملكرد نهادهاي مختلف اقتصادی، سردرگمی مردم و اختلال خواب در افرادي كه نسبت به اين امر حساس هستند می‌شود.
نتیجه‌گیری
امروزه تغییر ساعت یک سیاست معمول در بسیاری از کشورهاست. این سیاست در اکثر کشورهای اروپایی، شمال آمریکا و برخی کشورهای آسیایی اجرا می‌شود. در این کشورها، ساعت در فصل بهار و تابستان یک ساعت به جلو جابه‌جا می‌شود و در فصل پاییز یک ساعت به عقب. در ایران که کشوری با آب‌وهوای گرم و خشک است و با بحران انرژی روبروست، لزوم تغییر ساعت در فصول گرم سال بیشتر احساس می‌شود. با این حال باید دید از منظر سیاست مدیران ایرانی، صرفه‌جویی در انرژی مهم‌تر است یا سردرگمی برخی از مردم در دو هفته اول سال؟
[1] Benjamin Franklin
[2] Franklin’s Essay on Daylight Saving
[3] William Willet
[4] Effects of Day Light Saving Time on California Electricity Use
هسته نظام اداری اندیشکده
