رقابت انتخاباتی و مدارای سیاسی
لازمه برگزاری هر گونه انتخاباتِ رقابتی انجام تبلیغات گسترده و وسیع در سطح جامعه است. این تبلیغات ضمن آن که آثار و پیامدهایی به دنبال دارد، به خودی خود می‌تواند نمایان‌گر و شاخصی برای سنجش برخی از ارزش‌های اجتماعی و فرهنگی باشد.
لازمه برگزاری هر گونه انتخاباتِ رقابتی انجام تبلیغات گسترده و وسیع در سطح جامعه است. این تبلیغات ضمن آن که آثار و پیامدهایی به دنبال دارد، به خودی خود می‌تواند نمایان‌گر و شاخصی برای سنجش برخی از ارزش‌های اجتماعی و فرهنگی باشد.
از این رو، رقابت‌های انتخاباتی يكی از موقعیت‌ها و موضوعاتی است كه می‌توان برمبنای آن فرهنگ تساهل و تسامح و مدارا را در يك جامعه سیاسی مطالعه كرد. تساهل و تسامح در معنای عام يعنی «تحمل مخالف» و در معنای خاص يعنی «پذیرش مخالف». تفاوت تحمل و پذیرش در قدرت حذف مخالفان است. حضور مخالفان اگر به دليل ناتوانی در حذف آنان ازسوی ما باشد مفهوم تحمل شكل می‌گیرد. در واقع تحمل مخالفان ناشی از ضعف ما در حذف آنان است. تحمل مخالفان تا زمانی است كه ما قدرت حذف آنان را نداریم، اما زمانی كه قدرت حذف آنان را كسب كرديم تحمل آنان بلاموضوع و بی دلیل می‌شود؛ اما تساهل و تسامح در معنای خاص اشاره به پذیرش مخالفان دارد. قبل از توضيح پذیرش مخالفان ضروری است كه بين دو مفهوم «پذیرش» و «قبول» تفاوت قائل شويم؛ قبول داشتن چیزی به معنای انطباق داشتن آن چیز با عقاید ماست درحالی كه پذیرش يك مفهوم ناشی از اعتقادات نيست بلكه دلالت بر يك وضعیت عينی دارد و ناشی از يك ضرورت و مصلحت اجتماعی-سیاسی است؛ بنابراین مخالفان هرچند مواضع نامقبولی دارند اما وجود و حضور آنان به دليل مصالحی بالاتر مورد پذیرش قرار می‌گیرند. در اين وضعیت ما توانایی حذف آنان را داریم اما از اين توانایی استفاده نمی‌كنيم. در منابع علمی علم سیاست نيز تساهل و تسامح به اين معنای خاص مورد نظر است.
وجود و گسترش تساهل و تسامح و مدارا در فرهنگ سیاسی باعث افزایش توانمندی نظام سیاسی برای مديريت مطلوب کشور خواهد شد؛ زیرا تساهل و تسامح اين امكان را برای حاکمان سياسي فراهم می‌كند تا بتواند از توانمندی‌های بالقوه و بالفعل مخالفان در مديريت کشور استفاده كنند و حتی اگر آنان مستقيماً در مديريت کشور مشارکت داده نشوند اتخاذ مواضع آنها و تحليل آن مواضع ازسوی نظام سیاسی می‌تواند برای بسیاری از مشكلات اجتماعی راهگشا باشد.
تبلیغات انتخاباتی يكی از مدلولات وجود و يا نبود فرهنگ تساهل و تسامح در يك ساختار اجتماعی-سیاسی است. افراد و احزابی كه تاب تحمل رقبای خود را ندارند و از سوی دیگر به اصول و ارزش‌های اخلاقی نیز پایبند نیستند تلاش می‌کنند از طریق تبلیغات، رقیبان خود را نزد افکار عمومی تخریب و یا مقدمات حذف آنان را از فرایند رقابت‌ها فراهم آورند. این نوع تبلیغات نه تنها مانع ایجاد فرهنگ تساهل و تسامح می‌شوند، بلكه گسترش و تعمیق آن موجب می‌شود قدرت تحمل اجتماعی نيز به تبع تأثیراتی ذهنی و روانی كه از تبلیغات پذیرفته‌اند پايين بيايد و بدين ترتيب رقابت‌ها و تبليغات انتخاباتی، خود تبديل به يك معضل جديد برای نظام سیاسی می‌شوند. احترام گذاشتن به آرای دیگران و افزایش آستانه تحمل اجتماعی و حتی در سطح بالاتر ترويج فرهنگ پذیرش مخالفان به منظور ارتقای شاخص‌های توسعه سیاسی از عواملی است كه می‌تواند تبلیغات انتخاباتی را سالم و سازنده نمایند.
ميزان پایبندی فاعلان سیاسی و احزاب به مدارای سیاسی را می‌توان در موضع‌گیری آنان در مواجهه با منتقدانشان ارزیابی كرد. افراد و احزابی كه در رقابت‌های سیاسی و به ویژه رقابت‌های انتخاباتی با منتقدان خود به مثابه دشمن برخورد می‌کنند و از همه امکانات تبلیغاتی برای تضعيف، تخريب و يا حذف آنان استفاده می‌كنند، فاقد عقلانیت انتقادی و مدارای سیاسی هستند. چنین افراد و احزابی در صورتی كه بتوانند با فريب مردم آرای عمومی را كسب كنند و به تصدي‌گری پست‌های سیاسی برسند حاصل عملکرد آنان و تصمیماتی كه برای مديريت جامعه اتخاذ می‌کنند استبدادی خواهد بود و ساختار اجتماعی-سياسي را به عقب ماندگی سوق می‌دهد. توسعه سیاسی هدفی است كه باید نوع عملکرد انتخاباتی و تبليغاتی افراد و احزاب را با آن سنجید و به جد از فعالیت افراد و احزابی كه اعتقاد عملی به مدارای سیاسی ندارند، پرهیز كرد.
هسته مشارکت سیاسی اندیشکده
